Onderzoek:‘Groot deel baby’s ervaart stress bij start kinderdagverblijf’

Onderzoek: ‘Groot deel baby’s ervaart stress bij start kinderdagverblijf’.

Onderzoek: ‘Groot deel baby’s ervaart stress bij start kinderdagverblijf’. Een ‘aanzienlijk deel’ van de jonge kinderen en hun ouders ervaart stress tijdens de (her)start op het kinderdagverblijf. Dat blijkt uit jarenlang onderzoek door de Universiteit Leiden. Onderzoekers stellen dat meer ondersteuning van kinderen en hun ouders tijdens de wenperiode kan bijdragen aan het welzijn.

Hoe ervaren baby’s en hun ouders de start of terugkeer naar het kinderdagverblijf? Daarover was in Nederland nog niet veel bekend, terwijl kinderen hier relatief vroeg met kinderdagverblijf kunnen beginnen: vanaf 6 weken oud. In de onderzoeken ‘Thuis in de opvang’ en ‘Terug naar de opvang’ is daarom gekeken naar de ervaringen van kinderen, hun ouders en pedagogisch medewerkers tijdens deze periodes.

Onderzoek

Met behulp van observaties, fysiologische metingen hebben onderzoekers van de Universiteit Leiden de afgelopen jaren onderzoek gedaan naar het stressniveau en het welbevinden van jonge kinderen (in het bijzonder baby’s) en hun ouders op het kinderdagverblijf.

Speeksel

Om die stress in kaart te brengen, namen ouders en pedagogisch medewerkers twee weken voor de start op de kinderopvang en ná de start speeksel af bij de baby’s. Ouders vulden ook nog vragenlijsten in. ‘We hebben hiermee het stressniveau van de baby’s bepaald en gekeken welke variabelen hier van invloed op zijn’, legt projectleider Harriet Vermeer uit. Zij werkt als Universitair hoofddocent bij het Instituut Pedagogische Wetenschappen van de Universiteit Leiden.

Invloed van ouders

Onderzoeker Sanne de Vet licht toe: ‘Sommige baby’s ervaarden iets meer stress op de kinderopvang dan thuis. Dit hing samen met een paar ouderfactoren. We zagen dat als moeders beter afgestemd waren op de signalen van hun baby tijdens verzorgingsmomenten en wanneer ze minder verlatingsangst hadden, hun baby’s minder stress ervaarden. Ik vind het opvallend dat ouders invloed kunnen hebben op hoe een kind zich op de opvang voelt. Vaak wordt alleen gekeken naar de omstandigheden op de opvang zelf.’

Wenperiode

De ene ouder vindt de start van hun baby op de kinderopvang spannender dan de ander, ontdekten de onderzoekers. ‘Over het algemeen waren ouders tevreden over de wenperiode. Ze vonden de communicatie met de pm’er aan het begin en einde van de dag fijn en waardeerden het verslag met foto’s tussendoor.’ Harriet vult aan: ‘Sommige ouders hadden de eerste dagen graag even op de kinderopvang bij hun baby willen blijven, maar dat is blijkbaar al een paar jaar niet (meer) gebruikelijk. Daar ben ik wel verbaasd over.’

Video-feedbackmethode

De onderzoekers maakten voor hun observaties ook gebruik van de Video-feedback Intervention to promote Positive Parenting (VIPP)-methode. Harriet: ‘Deze methode is ontwikkeld door collega’s in Leiden om in de thuissituatie te filmen met als doel om problemen te voorkomen. We hebben deze methode aangepast naar de kinderopvang, zodat we de methode ook in groepsverband konden gebruiken en met pm’ers in plaats van ouders.’

Sanne legt uit hoe het werkt: ‘Een ondersteuner maakt videofragmenten op de groep, waarbij interactie plaatsvindt tussen baby en pm’er. Bijvoorbeeld tijdens spel, verzorging (verschonen, fles drinken) of het afscheid. Deze beelden worden samen met de pm’er teruggekeken.’ Door corona konden minder baby’s meedoen dan gepland. ‘Ondanks dat we geen harde conclusies kunnen trekken, hebben we toch interessante resultaten gevonden’, stelt Harriet.

Sensitieve responsiviteit

De VIPP-methode levert pm’ers veel inzichten op, doordat ze letterlijk zien wat het effect van hun gedrag op de baby’s is. ‘Een sensitieve reactie levert meestal een positieve reactie van de baby op’, ontdekte Sanne. Een sensitieve reactie betekent dat de pm’er oog heeft voor de signalen van de baby, die correct interpreteert en er snel en adequaat op reageert. Bijvoorbeeld als de baby tijdens het verschonen ergens naar kijkt, meekijken met het kindje en dit benoemen (Oh, wat zie je daar? Dat is mooi). En pas daarna verder gaan met het verschonen van de luier. ‘De ondersteuner besprak vervolgens met de pm’er hoe zij in verschillende situaties sensitief kon reageren. Bijvoorbeeld als een kindje verdrietig is of stress ervaart, zoals tijdens het verschonen.’

Voordelen Gastouderopvang t.o.v. het Kinderdagverblijf

Kinderen die opgevangen worden bij een gastouder voelen zich beter dan hun leeftijdsgenootjes in het kinderdagverblijf. Uit observaties Leidse gezinspedagogen blijkt dat in de gastouderopvang de kinderen meer ontspannen zijn, zich veiliger voelen en meer genieten van wat ze aan het doen zijn. Bij de gastouders was bovendien minder lawaai en waren er per begeleider minder kinderen in de groep aanwezig.

Wetenschapper Marleen Groeneveld en haar collega’s keken niet alleen naar het gedrag van de kinderen. Ze vergeleken ook de cortisolspiegels van de kinderen. De hoeveelheid cortisol in je lichaam geeft aan hoeveel stress je ervaart. Bij de gastouderopvang en de goede kinderdagverblijven bleken de kinderen niet gestresst: hun cortisolspiegel was net zo hoog als wanneer ze een dag thuis waren geweest bij hun ouders. Een kinderdagverblijf van slechtere kwaliteit zorgt wel voor stress bij de kinderen’.

Uit een ander onderzoek is bovenstaande wederom teruggekomen. De Gastouderopvang scoort bijzonder hoog in het bevorderen van het welbevinden van kinderen. 

Lees hier meer over dit onderwerp. Daarom kiest u voor een gastouder. Het welbevinden van baby’s en jonge kinderen is aanzienlijk beter t.o.v. het kinderdagverblijf.

Videofragmenten thuissituatie

Om ouders te betrekken bij de VIPP-methode, werden er ook videofragmenten in de thuissituatie gemaakt. Sanne: ‘Ouders keken deze beelden terug, samen met de ondersteuner en pm’er. Ze gingen in gesprek over wat het kindje thuis gewend was, zoals routines, en wat helpt als het verdrietig is. Het ging over meer dan alleen voeding en slapen.’ Volgens de onderzoekers zou zo’n gesprek altijd wenselijk zijn bij de start in de kinderopvang.

Terugkeer naar de kinderopvang

In het deelonderzoek ‘Terug naar de opvang’ vulden meer dan 600 ouders een vragenlijst in over hoe zij de terugkeer van hun kind naar de kinderopvang na een lange onderbreking, in dit geval door corona, ervaarden. Harriet: ‘Ongeveer 7 op de 10 ouders ervaarden stress tijdens de sluiting en ongeveer één derde van de ouders en kinderen ervaarden negatieve emoties na de heropening.’ Die stress zou volgens de onderzoekers onder andere komen door de andere omstandigheden, zoals het afzetten van hun kind bij de deur. ‘Ouders hadden hier wel begrip voor, maar het maakte de situatie voor velen niet makkelijker.’

Conclusie

Ook al is het ervaren van stress niet per definitie schadelijk, meer ondersteuning voor kinderen en hun ouders in de kinderopvang, met name rondom de start van zeer jonge kinderen, levert hoogstwaarschijnlijk een positieve bijdrage aan de ontwikkeling en het welzijn van kinderen en hun ouders, concluderen de onderzoekers. Onderzoek: ‘Groot deel baby’s ervaart stress bij start kinderdagverblijf’. Gastouderopvang scoort hoog op de positieve bijdragen aan het welbevinden van baby’s en jonge kinderen. Dit in tegenstelling tot opvang bij het Kinderdagverblijf.

Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het ministerie van SZW en gefinancierd binnen het ZonMw programma Kwaliteit Kinderopvang.

Bron: Kinderopvangtotaal.nl; Afbeelding:Mom and baby photo created by cookie_studio – www.freepik.com